Ignaz Goldziher’in Kur’ân Kırâatlerine Yönelik İddiaları Üzerine Resmü’l-Mushaf Bağlamında Bir Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.12579514Anahtar Kelimeler:
Kırâat, Oryantalizm, Kur’ân, Arap yazısı, Resmü’l-MushafÖzet
Oryantalistlerin büyük bir çoğunluğu Kur’ân-ı Kerîm’in kaynağı ve korunmuşluğu ile ilgili hususlarda İslam âleminde genel kabul görmüş olan düşünceden oldukça farklı yaklaşımlara sahiptir. Vahyin sübûtu ve kayıt altına alınması bağlamında oryantalistlerin kendi görüşlerine dayanak yaptıkları konuların başında Kur’ân kırâatlerinin birbirinden farklılık arz etmesi ve Resmü’l-Mushaf meselesi gelmektedir. Mushaf’ın imla şekli ve Kur’ân’ın farklı kırâatleri konusunda çalışmalarda bulunan oryantalistlerin başında Ignaz Goldziher yer almaktadır. Ona göre Kur’ân âyetlerinin Hz. Peygamber döneminde yazıya geçirilmiş olması şüphelidir. Bu nedenle ortada âyetlerin doğru okunmasını sağlayacak bir metin bulunmamaktadır. Bu da Kur’ân’ın farklı okuyuşlarla tahrif edilmiş olduğunu göstermiştir. O, Mushaf’ın yazıya geçirildiği dönemde kullanılan Arap yazısının yetersiz oluşunu, şeklen birbirine benzeyen harflerde ayırt edici noktalar bulunmayışını ve kelimelerin harekesiz yazılışını kırâat farklılıklarının sebebi olarak kabul etmiştir. Ayrıca o, Hz. Osman döneminde Kur’ân’ın kırâatleri tek bir okuyuşa indirmek için yazıldığını, fakat bunun başarılı olamadığını iddia etmiş, istinsâh çalışmasını kırâat sayısındaki artışı sınırlandırma çabası olarak addetmiştir. Bu çalışmada onun bu iddiaları Die richtungen der İslâmichen Koranauslegung isimli eserinin Mezâhibu’t-tefsîri’l-İslâmî adıyla Arapçaya çevrilen nüshası esas alınarak incelenmiş, örnek gösterdiği âyetler kırâat yönünden tahlil edilmiş, iddialarına delil olarak zikrettiği rivayetler konunun temel kaynaklarında yer alan bilgilerle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Bu çalışma onun kırâat farklılıklarıyla ilgili bu iddialarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığını ortaya koymayı amaçlaması bakımından önem arz etmektedir. Yapılan araştırma neticesinde kaynaklarda yer alan bilgilerin onun iddialarını doğrulamadığı, temel delil olarak sunduğu rivayetlerin Kırâat İlmi açısından sıhhat şartlarını sağlamadığı sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Abdulkâdir, Abdulali Ahmed. Teysîru Resmi’l-Osmânî. Mısır: Ezher Üniversitesi Kıraat Enstitüsü, Doktora Tezi, ts.
Abdullah et-Tenesî, İmam Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah. ed-Dırâz fî şerhi Zabtı’l-Harrâz. thk. Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Abdillâh Şarşâl. Suudi Arabistan: Vüzâratü’ş-şüûni’l-İslâmiyyeti ve’d-da’veti ve’l-irşâd, 1999.
Altıkulaç, Tayyar. Günümüze Ulaşan Mesâhif-i Kadîme: İlk Mushaflar Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: IRCICA, 2015.
Arı, Yılmaz. “A Crime against Humanity and the Tragedy of Genocide: An Evaluation That Israel Should Be Sued for State Terrorism against Palestinians”. çev. Mustafa Turan. Uluslararası Dorlion Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (DASAD) 1/2 (Dec. 2023), 445-465. https://doi.org/10.5281/zenodo.10429568
Arı, Yılmaz. “Bir İnsanlık Suçu Ve Soykırım Trajedisi: İsrail’in Filistinlilere Uyguladığı Devlet Terörü Nedeniyle Yargılanması Gerektiğine Dair Bir Değerlendirme”. Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi 5 (Aralık 2023), 22-44. https://doi.org/10.61216/darulhadisdergisi.1392165
Birışık, Abdulhamit. Kıraat İlmi ve Tarihi. Bursa: Emin Yayınları, 2. Basım, 2014.
C̣etin, Abdurrahman. Kur’an-ı Kerîm’in İndirildiği Yedi Harf ve Kıraatlar: -Oryantalistlerin Görüṣleri-. İstanbul: Ensar Neṣriyat, 3. Basım, 2013.
Dânî, Ebû Amr b. Said. et-Teysîr. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, ts.
Dânî, Ebû Amr Osman b. Sâid b. el-Muknî fî ma’rifeti mersûmi Mesâhifi Ehli’l-Emsâr. thk. Beşir b. Hasan Hamîrî. 2 Cilt. Bahreyn: Daru’t-Tedmûriyye, 1. Basım, 2010.
Dânî, Ebû Amr Osman b. Sâid. el-Muhkem fî nakti’l-Mesâhif. ed. İzzet Hasan Hasan. Beyrut: Dâru Fikri’l-Muâsır, 2. Baskı, 1997.
Ebu Süleyman, Şeyh Sâbur Hasan Muhammet ebu Süleyman. Mevridu’z-zam’ân fî ulûmi’l-Kur’ân. ed. Muhammet Ali Building. Bombay-Hindistan: Dârus-selefiyye, 1984.
Ebû Şâme, Şihâbuddin İsmail b. İbrahim İsmail. el-Mürşidü’l-vecîz ilâ ulûmi teteallaku bi’l-azîz. ed. İbrahim Şemsüddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-ilmiye, 2003.
Goldziher, Ignaz. Mezâhibu’t-tefsîri’l-islâmî. ed. Abdu’r-Raûf Muhammet Avni. çev. Abdu’l Halim en-Neccâr. Kahire: el-Merkezu’l-kavmî li’t-tercüme, 2013.
Hamed, Gânim Kaddûrî el-. el-Müyesser fî ilmi resm ve zabdihî. ed. Abdulhâdî Hamîtû. Suudi Arabistan: Merkezü Dirâsât ve Mâ’lumâti’l-Kur’âniye, 2. Basım, 2016.
Hatiboğlu, Mehmet Sait. “Ignaz Goldziher”. TDV İslam Ansiklopedisi. 12/105-111. İstanbul, 1996.
İbn Necâh, Ebû Dâvud Süleyman. Muhtasaru’t-tebyîn li hecâît-tenzîl. ed. Ahmed b. Amed b. Muammer Şarşal Muammer Şarşal. 2 Cilt. Suudi Arabistan: Mecmeu’l-Melik Fahd li Tıbâati’l-Mushafi’ş-Şerîf, 2000.
İbnu’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammet b. Muhammed. en-Neşr fi’l-kırââti’l-aşr. ed. Ali Muhammet ed-Dabba’a. 2 Cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2004.
İdrisî, Abdüsselam e-Hebdî el-. Muhâzarât fî Resmi’l-Kur’an, ts.
İslamoğlu, Mustafa. İslam Tefsir Ekolleri. İstanbul: Denge Yayınları, 1997.
Mansûr, Abdul Kadir. Mevsûatü Ulûmi’l-Kur’an. Suriye: Dâru’l-Kalemi’l-Arabî, 2002.
Maşalı, Mehmet Emin. Kur’an’ın Metin Yapısı-Mushaf Tarihi ve İmlâsı. Ankara: OTTO, 2. Baskı, 2015.
Muhammet İsmail, Şaban. Resmu’l-mushaf ve zabtıhi beyne’t-tevfîki ve istılâhâti’l-hadîs. Mısır: Dâru’s-selam, 2. Baskı, 2012.
Sicistânî ve Serrâc, Ebû Hâtim ve İbn Serrâc. İlmu’n-nakt ve şekl et’-tarih ve el-usûl. ed. Gânim Kaddûrî Hamed. Amman-Ürdün: Dâru Ammâr, 2016.
Sultânî, Hakim Selman Zehrâ el-Burkâvî. Dirâsetü’l-istişrâkiyye. “İşkâliyyetü resmi’l-mushafu’l-osmânî fî dav-i ru’yeti’l-istişrâkıyye” 19 (2019).
Şelebî, Abdu’l Fettah İsmail. Resmü’l-mushafil’-osmânî ve evhâmü’l-müsteşrikîne fî kıraati’l-kur’ani’l-kerîm. Kahire: Mektebetü Vehbe, 4. Baskı, 1999.
Zürkânî, Muhammed Abdulazîm. Menâhilü’l-irfân fî Ulûmi’l-Kur’ân. ed. Fevvâz Ahmed Zümerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabü’l-Ma’rife, 1995.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Hüseyin Küçük, Ali Rıza Gül
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
