Yeni İlm-i Kelâm’ın Oluşum Sürecindeki Etkenler ve Yeni İlm-i Kelâm’ın Temsilcileri Üzerine Bir Değerlendirme

Özet

Kelam ilmi Müslümanların en çok ihtiyaç duyduğu itikâdi sahada sapkın gruplarla mücadele eden bir ilimdir. Teknolojik gelişmelerin birbirini takip ettiği ve maddeci düşüncelerin insanları etkilediği çağımızda da kelam ilminin önemi açıkça ortaya çıkmıştır. Fakat asırlar boyu Müslümanların itikâdî sorunlarına çözüm üretebilen kelam ilmi, özellikle Batıdaki Sanayi Devrimi, dinde reform ve Rönesans gibi faaliyetlerin dünyada oluşturduğu derin etkileri karşısında eski gücünü kaybetmiş ve o dönemlerde Müslümanların itikâdî sorunlarına çözüm üretmekte zorlanmıştır. Bu konuda özellikle 19.yy’da mütekellimlerin durumu fark etmesiyle birlikte güncelleştirme hareketi başlamıştır. Bu hareketin gerçekleştiği döneme ise “Yeni İlm-i Kelam” ismi verilmiştir. Bu bağlamda makalemizde kelam ilminin Müslümanlar için gerekliliğinden bahsedilmiş ve bu konu nedenleri ile ele alınmıştır. Yeni ilm-i kelam döneminin oluşmasına zemin hazırlayan tüm sebepler araştırılmıştır. Bu dönemde kelam ilminin güncellenmesini veya statik kalmasını öngören kelamcılar, görüşleri ve eserleri ile birlikte zikredilmiştir. Hangi mütekellimin geleneğe bağlı kalınması gerektiğini ve hangi mütekellimin gelenekten bağları kopararak itikadın güçlendirilebileceği konusunda fikir ortaya koyduğuna yer verilmiştir. Müslüman düşünürlerin İslam dini için verdikleri mücadeleye karşı çıkan ve batılılaşmayı savunan düşünürlerden de bahsedilmiş olan geniş kapsamlı bir çalışma oluşturulmaya çalışılmıştır. Dolayısıyla günümüzde de özellikle sosyal medya aracılığı ile maddeci görüşlerin etkisinde kalan gençlerimize, yeni ilmi kelam döneminde yapılan çalışmaların ışığında etkileyici cevap verilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.